Η ιστορία του ναού Κοιμήσεως Της Θεοτόκου

 Η εκκλησία της Παναγίας (Ιερός Ναός Κοιμήσειως της Θεοτόκου) του Βάβδου αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό μνημείο του 17ου αιώνα.

Βέβαια υπάρχει γραφή με κεραμικά στοιχεία (ψηφίδες κεραμικές) πάνω από ένα παράθυρο στον νότιο τοίχο

με την χρονολογία 1811,που αριθμεί 210 χρόνια απο τότε μέχρι σήμερα.Όπως και να έχει όμως,η εκκλησία είναι πάνω από 200 χρόνια,αφού κτίστηκε τον 17ο αιώνα.

Από τα υπάρχοντα τεκμήρια και αφηγήσεις προκύπτει πως και πριν απο το 1811 υπήρχε στη θέση αυτή παλαιός ναΐσκος του Αγίου Χαραλάμπους (προστάτης από την πανώλη και κάθε άλλη λοιμώδη νόσο),που ανοικοδομήθηκε ως ευχαριστία για τη σωτηρία των κατοίκων από την επιδημία της πανώλης στη Μακεδονία κατά τα έτη 1670,1730,1742,1754 και 1765.

Η εκκλησία και ολόκληρο το χωριό καήκαν το 1821,όπως είναι γνωστό από την εθνική ιστορία της Επανάστασης του 1821.Τον Ιούνιο λοιπόν του 1821 (μετά τη μάχη του καπετάν Χάψα στα Βασιλικά)η εκκλησία της Παναγίας πυρπολήθηκε από τους Τούρκους και καταστράφηκε ολοσχερώς.Η στέγη και οτιδήποτε ξύλινο και εύφλεκτο υλικό υπήρχε μέσα στον ναό καταστράφηκαν.Ήταν ξυλόστεγος εκκλησία,τρίκλητος πλακοσκεπής βασιλική και είχε παρεκκλήσια τον Άγιο Δημήτριο και τον Άγιο Χαράλαμπο.

Μετά την πυρπόληση ο ναός της Παναγίας ανακατασκευάστηκε το 1829-1833 και η ανακατασκευή περιελάμβανε εργασίες στον κυρίως ναό,νάρθηκα,αυλή,κωδωνοστάσιο,και κτίσμα δίπλα στο καμπαναριό προς τη βορεινή είσοδο του προαύλιου της εκκλησίας,που είχε τρία δωμάτια στον όροφο και τρεις χώρους στο ισόγειο.Ο ναός διέθετε νεκροταφείο και κοιμητήριο,που μεταφέρθηκαν μετά το 1903 στα παλιά νεκροταφεία νοτιοδυτικά του χωριού.Υπήρχε και κοινοτάφιο ιερέων.Το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους(εμβαδού περίπου 20 τ.μ.)ενσωματώθηκε στον ανοικοδομούμενο ναό,επικοινωνώντας με τον χώρο του γυναικωνίτη.Υπήρχε μπαλκόνι στον γυναικωνίτη(προς την πλευρά του Πλατάνου)με φαρδιά πέτρινη σκάλα σε δυο επίπεδα.Η σκάλα ξεκινούσε απο δυτικά με κατεύθυνση προς τα ανατολικά,σχημάτιζε ένα φαρδύ πλατύσκαλο και μετά άλλαζε κατεύθυνση και γυρνούσε προς τα δυτικά,για να καταλήξει σε ένα μακρύ και ευρύχωρο μπαλκόνι με κάγκελα και πάτωμα από χοντρά ξύλα δένδρου.Μια προεξοχή από τη σκεπαστή της εκκλησίας το σκέπαζε και το προφύλαγε από τις βροχές και τα χιόνια.Το μπαλκόνι ήταν μια όμορφη αγιορείτικη κατασκευή.Εκεί παλιά έτρεχαν και έπαιζαν τα παιδιά πάνω-κάτω στην πέτρινη σκάλα και στο μπαλκόνι.

Ένα από τα τρία δωμάτια του κτίσματος δίπλα στο καμπαναριό ονομαζόταν <<Κελί>> και σ'αυτό έγινε η εγκατάσταση του πρώτου Αλληλοδιδακτικού Δημοτικού Σχολείου του Βάβδου μέχρι το έτος 1869.Το Δημοτικό Σχολείο του Βάβδου,όπως προαναφέραμε,ήταν από τα πρώτα Σχολεία μετά το Σχολείο του Πολυγύρου και της Αρναίας.Στο κάτω δωμάτιο υπήρχαν κηροπλαστείο,καζάνι τσίπουρου και άλλοι αποθηκευτικοί χώροι.Εκεί στεγάστηκε και το Ταχυδρομείο,το Τηλεγραφείο και το Τηλεφωνείο,το γνωστό <<3 Τ>>(από τα αρχικά ΤΤΤ).

Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική.Διαιρείται με κίονες σε τρία κλίτη.Οί κίονες φέρουν κιονόκρανα.Το ξύλινο τέμπλο έχει αετωματική απόληξη και φέρει απλό διάκοσμο με εικόνες.Τρόπος δομής των τοίχων είναι η αργολιθοδομή με παρεμβολές σειρών οπτόπλινθων(τούβλων).Συνδετικά υλικά είναι ο ασβέστης,η άμμος και ή κεραμιδόσκονη.Υπάρχουν τρία μέρη: Ο πρόναος ή νάρθηκας(14,80 Χ 5,26 Χ [ύψος]2,80μ.)με διακοσμημένο ταβάνι,ο κυρίως ναός (24,32Χ15,63Χ [ύψος]5,50μ. και ύψος κλίτους 8,50μ.)και το ιερό Βήμα(13,20Χ2,55μ.).Στη βόρεια όψη υπάρχει ανοικτή λιθόκτιστη στοά,επάνω στην οποία βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους και ένα τμήμα του γυναικωνίτη(που έχει είσοδο και απ' έξω,από τη βόρεια πλευρά).Το υπόλοιπο τμήμα του γυναικωνίτη είναι επάνω από τον πρόναο(νάρθηκα) κι εκεί βρίσκεται και το γραφείο του εφημέριου.Η είσοδος του ναού είναι μια βαριά ξύλινη πόρτα από ξύλο δρυός που ασφαλίζει με ειδικό περάτη και μάνταλο εσωτερικά.Σήμερα διαθέτει και μεταλλική εξωτερική πόρτα για επιπλέον προστασία.Μέχρι το 1960 υπήρχε στη νοτιοδυτική γωνία του ναού κτιστή στρογγυλή κολυμβήθρα.

Απέναντι και λίγο αριστερά του ναού βρίσκεται το καμπαναριό που έχει εμβαδό βάσης 2 τ.μ. και ύψος 12μ.Έχει δύο καμπάνες.Ψηλά στην ανατολική του όψη φέρει χαραγμένη σε πέτρα τη χρονολογία 1871,που σημαίνει πως είναι μεταγενέστερο κτίσμα του ναού ή ενδέχεται να δηλώνει κάποιο έτος ανοικοδόμησης.

Το 1932,με τους σεισμούς που έπληξαν την Χαλκιδική,ο ναός έπαθε ελάχιστες ζημιές(μικρές ρωγμές)και τότε Κοινότητα κάλεσε τον μηχανικό ειδικό επί των κτιρίων και συμπατριώτη αρχιτέκτονα Ξενοφόντα Παιονίδη να γνωματεύση για την αντοχή του κτιρίου.Ο Παιονίδης το βρήκε ανθεκτικό και μόμο οι πετρόπλακες της στέγης,που το φόρτωνανα με μεγάλο βάρος,έπρεπε να αφαιρεθούν.Τότε σε πλακόπετρα βρέθηκαν με λατινικά στοιχεία γραφές,που αποδεικνύουν πως η εκκλησία κτίστικε τον 17ο αιώνα.

Μέχρι το 1992 η εκκλησία και το καμπαναριό ήταν σοβατισμένα με σοβά και βαμμένα άσπρα.Ο νάρθηκας έφερε περιμετρικά κολώνες και καμάρες.

Τον Μάιο του 1992 άρχισε η επισκευή και η ανακαίνιση-αποκατάσταση(εκκλησίας και καμπαναριού)στην παραδοσιακή αρχική τους μορφή,από την <<Κ. ΤΕΧΝΙΚΗ>> του πρώην Δημάρχου Αρναίας Στέργιου Καραστεργίου Τεχνολόγου Πολιτικού Μηχανικού.Έτσι απομακύνθηκαν όλοι οι σοβάδες και αποκαλύφτηκε η παλιά πέτρα.Με αρμολόγημα πήρε η εκκλησία τη σημερινή μορφή της.Οι καμάρες,που ήταν πρόσθετες,αφαιρέθηκαν και εμφανίστηκαν οι παλιοί ξύλινοι στύλοι που είναι πελεκητοί κορμοί δένδρων απο το δάσος του χωριού.Κατά τη διάρκεια των εργασιών έγινε ορατή στη νότια όψη του κτιρίου,πάνω απο το παράθυρο προς τη δυτική πλευρά,μια χρονολογία γραμμένη με κεραμικές ψηφίδες χρώματος χονδροκόκκινου.Η χρονολογία γράφει 1811.Δηλαδή ο ναός ανοικοδομήθηκε 10 χρόνια πριν το 1821.Κατά την ανακαίνιση αυτή του 1992 έγιναν διάφορες παρεμβάσεις με την επίβλεψη μηχανικών της Νομαρχίας Χαλκιδικής(Γιώργος Β.Παπαργυρίου,Χρήστος Κουτσός ο γράφων),ώστε πολλά παλιά στοιχεία του να συντηρηθούν και να επανέλθουν στην αρχική τους μορφή.Έτσι ο ναός αποτελεί κόσμημα αρχιτεκτονικής για το χωριό απο το 1992.

Με την τελευταία ανακαίνηση-επισκευή στέγης το 2009(απο το συνεργείο Καμπάνη-Βιτλη)βρέθηκαν πάνω στις αντηρίδες και στους ξυλοδοκούς εικόνες,οι οποίες είχαν ελαφρώς καεί,και αυτό είναι μια ακόμη απόδειξη ότι ο ναος παλιότερα είχε υποστεί εμπρησμό.